Горæтгæрон район йæ хуыз ивы

Национ проекттæ æмæ паддзахадон программæты фæлгæты Цæгат Ирыстоны алыхуызон социалон нысаниуæджы объекттæ бирæ арæзт цæуы, уый зыны бæлвырдæй, ноджы бæлвырддæр та, — республикæйы районтыл адæймаг куы æрзила, уæд. Хъуыддаг дарддæр куыд æнтысы, уый феныны æмæ базоныны нысанимæ дыууæ боны размæ дзыллон хабархæссæг фæрæзты минæвæрттæн уыд радон балц, ацы хатт — Горæтгæрон районмæ.

Æппæты фыццаг, журналисттæ бабæрæг кодтой Уæллаг Саниба. Йæ цæрджытæ дыууæ минмæ æввахс кæмæн сты, уыцы хъæу сфидыдта ног фелсырон-акушерон пунктæй æмæ ног Культурæйы хæдзарæй. Уыдон арæзт æцыдысты «Хъæууон фæзуæтты иумæйаг райрæзт»-ы программæйы фæрцы. Дыууæ бæстыхайы лæууынц кæрæдзийы фарсмæ, иу иннæмæй рæсугъддæр æмæ аивдæр. Фелсырон-акушерон пункт арæзт æрцыд, хъæуы раздæр чи уыд æмæ чи нал бæззыд, уыцы фелсырон-акушерон пункты бæсты. Йæ хъомысмæ гæсгæ ног ФАП-æн йæ бон суткæмæ лæггад кæнын уыдзæн 50 адæймагæн, уымæн дзы ис æппæт фадæттæ дæр. Дохтыры кабинетæй уæлдай дзы ис дыууæ процедурон кабинеты, алцæмæй дæр сты цæттæ, медицинон ифтонггæрзтæ æмæ хæдзары дзаумайы онг. Хъæуы администрацийы сæргълæууæг Дзебысаты Хъазыбег куыд загъта, афтæмæй, чи дзы куса, ахæм дохтыр-терапевт æмæ медицинон кусджытæ дæр сæм ис, æрмæстдæр тыхсынц, дæндæгты дохтыр сæм кæй нæй, уымæй. Стæй, хорз уаид, боныгон стационары хуызы иу рынчынæн дзы бынат уæддæр куы уаид, уый. Уымæй баххуыс кæнынæй хъæуы цæрджытæн зæрдæ æвæры Горæтгæрон районы рынчындоны разамынд.

Байгом кæнынмæ цæттæ у Культурæйы хæдзар дæр. Ууыл хъæуы цæрджытæ уæлдай цин кæнынц, уымæн æмæ сæм культурæйы артдзæст ныры онг никуыма уыд. Стыр залы ис бынат 200 адæймагæн. Культурæйы хæдзары уыдзæн алыхуызон аивадон къордтæ, кæстæрты дзы ахуыр кæндзысты кафыныл, фæндырæй æмæ æндæр музыкалон инструменттыл цæгъдыныл, хæрдгæхуыд кæныныл. Йæ арæзтад райдыдта 2020 азы майы. Ныр дыууæ объекты дæр байгом кæнынмæ сты хæрзцæттæ, æмæ цæуы юридикон æгъдауæй сæ гæххæттытæ бацæттæ кæныны куыст. Дзебысаты Хъазыбеджы ныхасмæ гæсгæ, уыцы куыст бирæ рæстæг нæ бацахсдзæн, æмæ мартъийы фелсырон-акушерон пункт дæр, Культурæйы хæдзар дæр сæ дуæрттæ уæрæх байгом кæндзысты хъæуы цæрджытæн.

Рацарæзты куыстытæ цæуынц Михайловскы хъæуы скъолайы. Уый арæзт æрцыд 1976 азы, æмæ, йæ директор Медойты Аркадийы ныхасмæ гæсгæ, уæдæй нырмæ нæдæр реконструкци, нæдæр бындурон цалцæггонд никуы уыд. Йæ ахуырдзауты нымæц у 850 адæймаджы, æмæ ныртæккæ сывæллæттæ ахуыр кæнынц, скъолайæн цы уæлæмхасæн гыццыл бæстыхай ис, уым. Кæй зæгъын æй хъæуы, йæ фадæттæ сты къуындæг, æмæ скъоладзаутæ ахуыр кæнынц æртæ фæлтæрæй — уроктæ райдайынц райсомы аст сахатыл æмæ фæвæййынц изæры æхсæз сахатыл. Рæстæгмæйы зындзинæдтæн ахуырдзаутæ дæр, ахуыргæнджытæ дæр быхсынц, уымæн æмæ зонынц, рацарæзты куыстытæ бирæ рæстæг кæй нæ ахæсдзысты, уый. Уыдон райдыдтой ацы аз январы æмæ фæуыдзысты июны. Куыстытæ иунæг бон, иунæг сахат дæр нæ къуылымпы кæнынц. Афтæмæй, ног ахуыры аз скъоладзаутæн райдайдзæн, зæгъæн ис, æмæ ног скъолайы, ног ахуырадон уавæрты. Скъолайæ уæлдай, аразджытæ базилдзысты йæ алфамбылай фæзуатмæ, йæ алыварс сараздзысты ног быру, сног кæндзысты, скъолайы кæрты цы спортивон фæз ис, уый. Ныртæккæ аразджытæ ивынц скъолайæн йæ цар. Царæн йæ быны сæвæрдтой, уазал мидæмæ æппындæр чи нæ уадзы, ахæм нырыккон арæзтадон æрмæг, мидæгæй та ивынц пъолтæ, рудзгуытæ, сæрдынц къултæ. Скъола сног кæныны куыстытæ æххæстгонд цæуынц «Цæрæн хæдзæрттæ, цардыуаджы домæнтæ æххæстгæнæг сæйраг объекттæ æмæ системæтæ фæфидардæр кæнын, зæххæнкъуыстæй тæссагдæр кæм у, Уæрæсейы Федерацийы уыцы районты», зæгъгæ, федералон нысанмæарæзт уыцы программæмæ гæсгæ. Михайловскы скъолайы рацарæзты куыстытæн сæ хæрдзтæ сты 67 милуан сомы.

Ирыхъæуы æрбынат кодта Æнæххæст бæрнондзинады æхсæнад «Мясной дар». Йæ продукци Цæгат Ирыстоны у хъуыстгонд, адæм æй зонынц æмæ йæ æлхæнынц. Стæй канд нæхи республикæйы нæ — æрвитынц æй нырма уал Кæсæгмæ æмæ Хуссар Ирыстонмæ. Фæлхасгæнджыты домæнтæ æххæст кæныны тыххæй бахъуыд куыстад рапарахат кæнын. Уымæ гæсгæ куыстуаты фæзынд ног цех. Уый фадат дæтты, дзидзайы куыст кæнынæн цы къæпхæнтæ ис, уыдон кæрæдзийæ фæхицæн кæнын æмæ куыстуаты хъомыс фæфылдæр кæнын. Куыстуаты сæйраг технолог Хацъæты Владислав куыд радзырдта, афтæмæй хомаг, фыццаджыдæр, цæудзæн ног цехмæ, уым æй кæндзысты дихтæ хæрзхъæддзинадмæ гæсгæ æмæ дзы продукци рауадзынмæ дарддæр иннæ цехмæ æрвитдзысты. «Ног цех нæм кæй фæзынд, уый нын фадат дæтты нæ куыстад фæхъомысджындæр кæнынæн, цы продукци уадзæм, уый фæфылдæр æмæ фæхæрзхъæддæр кæнынæн æмæ куыстады уавæртæ фæнывылдæр кæнынæн, уыимæ нæм фæфылдæр уыдзысты куысты бынæттæ дæр», — зæгъта сæйраг технолог. Йæ ныхасмæ гæсгæ, ныртæккæ продукци уадзынц 5 тоннæйы суткæмæ, ног цех куы скуса, уæд та суткæмæ уадздзысты 20 тоннæйы бæрц продукци, стæй сæм ныр кусы 14 адæймаджы, ног уавæрты та сæ бахъæудзæн 50 кусæджы, уыдон сты, дзидзайы куыст кæнынмæ дæсны чи у, ахæм специалисттæ, оператортæ, куыстады мастертæ æмæ хуымæтæг кусджытæ.

Октябрыхъæуы поликлиникæ цалцæггæнинаг рагæй уыд, æмæ дзы ныр уыцы куыстытæ кæй райдыдтой, ууыл æппæт районы цæрджытæ тынг цин кæнынц. Поликлиникæ йæ хуыз куыд аивдзæн, адæмæн цавæр медицинон лæггæдтæ кæндзæн æмæ цы уавæрты, уый тыххæй журналисттæн бæстон радзырдта Горæтгæрон районы рынчындоны сæйраг дохтыр Наниты Аскер. Куыд загъта, афтæмæй, поликлиникæ нырыккон домæнтæн дзуапп цæмæй дæтта, уый тыххæй бахъуыд йæ фыццаг проект фехалын æмæ дыккагыл бакусын. Ахæм бар сын лæвæрд æрцыд республикæйы Сæргълæууæг Битарты Вячеславы разыдзинадæй.

— Ног проектмæ гæсгæ поликлиникæйы цыппаруæладзыгон бастыхайыл ма æфтыд æрцæудзæн уæлæмхасæн бæстыхай, цæмæй поликлиникæ дзуапп дæтта нырыккон домæнтæн æмæ дзы уа æппæт фадæттæ дæр куыд хистæр адæмæн, афтæ кæстæр пациенттæн дæр, — загъта сæйраг дохтыр.

Йæ ныхасмæ гæсгæ, уыдонæн сæ бацæуæнтæ уыдзысты хицæн, кæрæдзи куыд нæ хъыгдарой, афтæ. Уый уæлдай ахсджиаг у, нырыккон эпидемиологон уавæртæ хынцгæйæ. Дарддæр Нанийы-фырт куыд радзырдта, афтæмæй поликлиникæйы фыццаг уæладзыджы æрбынат кæндзæн диагностикон уæззау техникæ. «Нæ районы нæ уыд компьютерон томограф, фæлæ «Фыццаградон медицинон къабазы рацарæзт»-ы программæмæ гæсгæ нын фæзынд йæ балхæныны гæнæн, æмæ уый дæр æрæвæрдзыстæм фыццаг уæладзыджы. Ахсджиаг у, иунæг анализ дæттынмæ дæр районы цæрджыты Дзæуджыхъæумæ цæуын кæй нæ хъæудзæн, уый», — загъта Наниты Аскер.

Дыккаг уæладзыджы уыдзæн æппæт функционалон диагностикæ дæр, диагностикон лаборатори, боныгон стационар æмæ физиотерапийы хайад. Æртыккаг уæладзыджы уыдзысты дохтыртæ-терапевтты кабинеттæ æмæ æндæр дохтырты кабинеттæ. Цыппæрæм уæладзыджы сараздзысты амбулаторон хирургийы æмæ инвазивон диагностикæйы центр, ома, ацы ран уавæртæ арæзт æрцæудзæн чысыл æмæ хуымæтæгдæр операцитæ кæнынæн, уымæ гæсгæ дзы уыдзæн операцитæгæнæн блоктæ дыууæ — къаддæр æмæ стырдæр. Уымæй уæлдай дзы кæндзысты гастроскопия, колоноскопия, кольпоскопия æмæ æндæр вазыгджын диагностикæ. Поликлиникæйы бынат уыдзæн стоматологон хайадæн дæр, æппæты бинаг уæладзыджы та — кусджытæн буфет, æмбырдтæаразæн зал æмæ медицинон архивтæн хицæн уат. Поликлиникæйы кусдзæн дыууæ лифты — иу хистæр кары адæмæн, иннæ — кæстæртæн, æмæ дзы пайда кæнын сæ бон уыдзæн, се ‘нæниздзинады уавæрмæ гæсгæ сæ авналæнтæ цыбыр кæмæн сты, уыдонæн дæр.

Иудзырдæй, адæмы удæнцойæн, стырæй-чысылæй, Октябрыхъæуы поликлиникæйы уыдзæн æппæт уавæртæ дæр. Йæ фадæттæм æмæ йæ медицинон гæнæнтæм гæсгæ та дыккаг ахæм нæ уыдзæн æппæт республикæйы дæр. Йæ байгом кæныны æмгъуыд, пъланмæ гæсгæ, у ацы азы кæрон, декабры мæй.

ДЕДЕГКАТЫ Зæлинæ