Нæй йын рох кæнæн

0
18

Æнцон нæу рагзаманты, историон цауты, номдзыд адæмы тыххæй дзурын кæнæ та сæ фыдгой кæнын. Хъуамæ бирæ зонай, æмбарай, дæ бон хатдзæгтæ кæнын, замантæ кæрæдзиуыл абарын уа. Бынтон диссаг мæм фæкæсы, Сталины хуызæн лæгты фыдгой куы ракæнынц, уый.

Кæд уыцы рæстæджы нæ цардтæ, нæ банкъардтай уæды заманы комулæфт, уæд дæхимæ цæмæн исыс Сталиныл цъыф калыны хæс?! Суанг ма йæ фæсарæнты цæрджытæ дæр дунейы фæллойгæнджыты фæтæг куы хуыдтой. Раст зæгъгæйæ, адæм ахæм цæстфæлдахджытæм æппындæр нæ хъусынц, уыдонæн Сталин баззад сæ зæрдæты. Кировы районы партионтæй дæр рох нæу, йæ юбилейы, ома, йæ райгуырды 145 азы кадæн ын йæ бюстыл сæвæрдтой дидинджытæ. Партион организацийы разамонæг Едзойты Людмилæ сæ разæй, афтæмæй кад скодтой Иосиф Сталинæн.

Ныхас цæуы, Сталин ирон уыд æви гуырдзиаг, ууыл. Бирæ æрмæг ис уый тыххæй. Журналист, фыссæг Бережков 1940-1945 азты куыста Советон Цæдисы Фæсарæйнаг хъуыддæгты министрады центрон аппараты.  Бирæ ахсджиаг, дунеон хъуыддæгты архайдта. Йæ мысинæгты фыста: «Тахтыстæм  Тегеранмæ, уым хъуамæ Сталин фембæлдаид Рузвельт æмæ Черчиллимæ. Хæдтæхæджы Бережков Сталины куы афæрсид, ома, дæхи куыд æнкъарыс, æмбал Сталин. Уый йын дзуапп ратта: «Куыд хъуамæ æнкъарон мæхи? Тæхын хъæздыг америкæгты уарзон президент Рузвельт æмæ, коммунизм йæ уæнгты уæнгæл кæмæн у, уыцы Черчиллимæ фембæлынмæ. Æз та – ирон мæгуыр дзабырхуыйæджы фырт…»

Ис æндæр фыстытæ дæр. Зæгъæм, Дауыраты Дамиры чиныг «Чи фембæлд ирæттæй Сталинимæ»-йы дæр Иосиф Сталин бæлвырд æвдыст æрцыд. Гуырдзыстонæй ралидзæг адæм дæр-иу арæх дзырдтой, ирон кæй уыд, уый тыххæй. Службæ кодтон Эстонийы, горæт Ракверийы. Хорз хъуыды кæнын, Сталин куы амард, уæд нæ саудæрæн æмбырдмæ куыд æркодтой. Чи дзы дзырдта, уыдон уыдысты булкъонтæ, сæ цæстысыг нæ урæдтой, нæ фæтæджы кой кæнгæйæ.

Мæхæдæг Сталины федтон Мæскуыйы, Мавзолейы, Ленины бакомкоммæ. Фæлæ кæйдæр марг æвзæгты тыххæй мард рахас-той Мавзолейæ. Йе ‘ппæт арфæйаг хъуыддæгтæ дæр ын къæхты бын фæкодтой, æмæ уыдæттæ Стыр Хуыцауы зæрдæмæ нæ цæуынц.
Хъуыды кæнын, Сталины зианмæ Ирыстонæй 9 адæймаджы кæй ацыд, уый дæр. Семæ уыд Социалистон Фæллойы Хъæбатыр, кæр-дзинаг Четойты Барис дæр. Арæх-иу æрымысыд  уый фæстæ йæ балцы хабæрттæ.

Дауыраты Дамир йæ чиныджы Сталины царды тыххæй бирæ цаутæ æрхаста. Хорз уаид, æмæ йæ чиныгдонтæ сæхимæ куы дариккой. Ныры фæсивæд ацы чиныгимæ куы базонгæ уаиккой, уæд баивид сæ зондахаст. Дамир ныффыста, Ирыстонæн Хъулаты Хъуыбадыйы фæстæ арæхстджын разамынд чи лæвæрдта, уыдоны нæмттæ дæр. Фæлæ Ирыстонмæ разамонæгæй сæрвыстой Одинцовы, æмæ нæ цард æддæг-мидæг ауад.

Сталин нæ бæстæйæ стыр паддзахад сарæзта, Фыдыбæстæйы Стыр хæсты Уæлахиз дæр уый равдыста. «За Родину! За Сталина!» сидтимæ æфсæддонтæ знаджы дæрæн кодтой. Уæлахизы 80 азы кадæн хъуамæ республикæйы чиныгдонтæ аразой конференцитæ, фæсивæдимæ фембæлдтытæ, уырдæм хоной Дауыраты Дамиры. Ныхас-иу дзы хъуамæ бацайдагъ уа йæ чиныг «Чи фембæлд ирæттæй Сталинимæ»-йыл, уымæй æрыгæтты ‘хсæн цæудзæн хъомыладон
куыст.

 

Богазты Арсæмæг, журналистикæйы
ветеран

ОСТАВЬТЕ ОТВЕТ

Please enter your comment!
Please enter your name here