Национ проект «Демографи» æххæстгæнджытæй нæ республикæйы иу у Æнæниздзинад хъахъхъæнынады министрад.
Проекты фæлгæты уый мадзæлттæ аразы, цæмæй нæм сывæллæттæ фылдæр гуыра, стæй сывæллон ныййарыны кары сылгоймæгты æнæниздзинадмæ цæстдарыны мадзæлттæ дæр аразы. Уымæй уæлдай, цæст дары 15-27-аздзыд æнахъомты æнæниздзинадмæ дæр æмæ сын уыцы нысанимæ профилактикон æркаст ацæуын кæны. Зæгъæм, ивгъуыд аз урологтæ-андрологтæ æмæ акушертæ-гинекологтæ сбæрæг кодтой 21 663 æнахъом сывæллоны æнæниздзинад.
Уымæй уæлдай, Æнæниздинад хъахъхъæнынады министрад цæст дары, сывæллон ныййарыны кары нæм цы сылгоймæгтæ ис, уыдоны æнæниздзинадмæ æмæ сын аразы профилактикон æркастытæ. Афтæ, 2023 азы диспансеризаци æмæ профилактикон æркаст ацыдысты 18-37-аздзыд 37 527 сылгоймаджы (æдæппæт та республикæйы цæры уыцы кары 108 594 сылгоймаджы).
Уæлдай цæстдард цæуы, йæ сывæллонæн аипджынæй райгуырынæй тæссаг кæмæн у, ахæм æнхъæлцау сылгоймæгты уавæрмæ. Афтæмæй, 357 æнхъæлцау сылгоймаджы æрвыст æрцыд Республикон клиникон рынчындоны акушерон-консультативон центрмæ.
Æнхъæлцау сылгоймæгтæн медико-социалон æххуысы куыстуæттæн сæ куыст фæразæнгарддæр кæныны нысанимæ æнхъæлцау сылгоймæгтæ æмæ, сывæллон ныййарыны кары чи ис, ахæм сылгоймæгтæн УФ-йы Æнæниздзинад хъахъхъæнынады министрад бацæттæ кодта анкетæтæ. Ныртæккæ дзы пайда кæнынц нæ республикæйы 14 медицинон кусæндоны.
Сывæллæттæ бирæ кæнынмæ бинонты разæнгард кæныны æмæ сын социалон æххуысы мадзæлттæ амоныны тыххæй республикæйы Æнæниздзинад хъахъхъæнынады, Фæллой æмæ социалон рæзты, Ахуырады министрадтæ Адæмæн куыстдæттыны комитетимæ иумæ сарæзтой уæлдæр амынд анкетæтимæ баст сылгоймæгтæ æмæ сывæллонджын бинонтæн регионалон социалон æххуысы мадзæлтты номхыгъд. Уыцы мадзæлттæ амонынц, сывæллон ныййарыны кары чи ис, уыцы сылгоймæгтæн цавæр федералон æмæ регионалон æххуыстæ ис, уыдон. Уый тыххæй хъусынгæнинæгтæ фенæн ис сылгоймæгты консультациты, стæй Репродукци æмæ бинонты æнæниздзинад хъахъхъæнынады центры дæр. Афтæмæй, анкетæ чи ацыд, 281 уыцы æнхъæлцау сылгоймагæй 85 рахастой сывæллон ныййарыны тыххæй уынаффæ.
Царды зын уавæрты бахауæг æнхъæлцау сылгоймæгтæн медико-социалон æххуысы центр æмæ сылгоймæгты консультациты медико-социалон æххуысы кусæнуæтты арæзт æрцыд 1 390 консультацийы (сылгоймæгтимæ ныхас кодтой акушер-гинеколог æмæ психологтæ). Уый фæрцы 567 æнхъæлцау сылгоймаджы рахастой раст уынаффæ — сывæллон ныййарын. Уыцы хъуыддаг къухы стыр зынтæй кæмæн æфты, ахæм сылгоймæгтæн та баххуыс кæнынц нырыккон технологитæ. Афтæ, ЭКО кæй хонынц, 240 ахæм процедурæйы арæзт æрцыд ивгъуыд аз, æмæ уый фæрцы 2023 азы нæ республикæйы райгуырд 124 сывæллоны, уыдонæй фаззæттæ — 12.
Ныййарджытæй кæнæ æрдзæй рахæсгæ низтимæ райгуырынæй тæссаг кæмæн у, ахæм сывæллæтты рагацау базоныны тыххæй, стæй ноггуырдты ‘хсæн мæлыны цаутæ кæнæ, кæй фæсахъат сты, ахæм цаутæ къаддæр кæныны нысанимæ нæм æххæстгонд цæуы «2023-2025 азты Республикæ Цæгат Ирыстон-Аланийы неонаталон скрининг рапарахат кæнынæн мадзæлттæ аразын»-ы республикон программæ. Сфидар æй кодта нæ республикæйы Хицауад. Уыцы программæйы фæрцы 2023 азы 1 январæй фæстæмæ чи райгуырд, уыцы сывæллæтты сбæрæг кæнынц 36 низыхатмæ гæсгæ.
Сывæллæтты республикон клиникон рынчындоны, стæй, Краснодары профессор С. Очаповскийы номыл 1-æм клиникон рынчындоны медико-генетикон консультациты неонаталон скринингы фæлгæты каст æрцыд 7 453 ноггуырдмæ æмæ рабæрæг ныййарджытæй рахæсгæ 298 низыхатты, 34 сывæллоны та райгуырдысты сахъатæй. Арæзт æрцыд 1 723 консультацийы. Афтæмæй, ноггуырдты æнæниздзинадмæ дарддæр дæр каст цæудзæн ноджы бæстондæрæй æмæ алцыдæр арæзт цæудзæн, цæмæй нæм сæ нымæц фылдæр кæна, уымæн.
ДЕДЕГКАТЫ Зæлинæ
