Уалдзæджы æхснырсын чи райдайы, чи хуыфын, кæмæн та йæ цæстысыг фемæхсы. Уый у аллерги, дохтыртæ ма йæ хонынц «уалдзыгон поллиноз» дæр. Аллерги цы у, цавæр низыхатт, уый медицинæ амоны афтæ: низ расайынц кæцыдæр буаргъæдтæ — аллергентæ, æмæ уыдон уæлдай тынгдæр чи æнкъары, уымæ фæзыны поллиноз.
Аллерги кæй тыхсын кæны, уыдон, чи зоны, æмæ æмбаргæ дæр нæ фæкæнынц, сæ хъыгдарæг аллергентæ кæй сты, уый. Аллергентæ сты бирæ, стæй алыхуызон. Кæмæн у, къæхты бын гауызтыл кæнæ къултыл цы рыг æрбады, уый, кæмæн, йæ хæдзары раз цы бæлас рæзы, уымæн йæ дидинæджы рыг, кæй та бахъыгдары, знон цы хос банызта, уый, æмæ афтæ дарддæр. Адæймаджы организммæ уыдон бахауынц уæлдæфæй дæр, суанг укол кæнгæйæ дæр. Бирæтæн сæ низ расайæг у амбрози, бæлвырддæр та — йæ рыг.
Поллиноз алкæддæр фæзыны афæдзы уыцы-иу афон æмæ йæхи равдисы уыцы-иухуызон: амбрози йæ тæккæ дидинæгкалгæйæ куы вæййы, уæд низ дæр скарз вæййы. Куыддæр дидинæг калд фæвæййы, афтæ адæймаг дæр йæ низæй фервæзы. Уæдæ боныхъæдæй дæр у аразгæ сæ уавæр поллинозæй рынчынтæн: уарыны рæстæг сын вæййы æнцондæр, хус, æнтæф бон куы ралæууы, уæд та — бынтон æвзæр, æрмæст æхснырсынæй æмæ цæстысыгæй хъуыддаг нал фæхицæн кæны, сбæрзонд вæййы буары тæвд, сæр тъæппытæ фæхауы, рынчын смæстыгæр вæййы. Аллергийæ цыппар азы æмæ уымæй фылдæр чи сæйы, уыдонмæ расайы ноджы уæззаудæр низтæ — гайморит, бронхæты астмæ æмæ æндæртæ.
Алыхуызон рыгтæ кæй хъыгдарынц, поллинозæй ахæм рынчынтæ сты уæлдай хъахъхъæнинагдæр. Цæмæй? Фыццаджыдæр, адæймаг иудадзыг цы низтæй сæйы, уыдонæй. Поллинозæй рынчынтæ куыд дзурынц, афтæмæй, рыг сæ куы нæма хъыгдардта æмæ сæм аллерги куы нæма уыд, уæд рынчын кодтой æндæр низтæй. Уыцы низты профилактикæ хорз у поллинозæн дæр. Куыддæр адæймагмæ уый фæзыны, афтæ, æнæмæнг, хъуамæ бацæуа аллергологмæ. Уый йын йæ уавæрмæ йæ цæст дардзæн, кæдмæ хъæуа, уæдмæ. Цы рыг æй хъыгдары, уымæй рынчын йæхи хъуамæ хъахъхъæна, ома, æххæст кæна низы профилактикæйы мадзæлттæ:
цы дидинæджы рыг æй хъыгдары, уымæн йæ калыны рæстæг адæймаджы хъæуы ацæуын, уыцы дидинæг кæм нæ зайы, ахæм ранмæ;
райсомæй раджы æддæмæ цæугæ нæу;
хурбон, райсомæй, æддæмæ рацæугæйæ бакæнын хъæуы кæсæнцæстытæ, фындз та æмбæрзын хъæуы уымæл къухмæрзæнæй;
хæдзар арæхдæр хъæуы уымæлæфснайд кæнын;
хус дымгæйы рæстæг рудзгуытæ хъæуы æхгæдæй дарын;
уатмæ сыгъдæг уæлдæф уадзын хъæуы æрмæстдæр уарыны фæстæ;
адæймаг бон дыууæ хатты йæхиуыл хъуамæ дон æркала;
уынгæй хæдзармæ æрбацæугæйæ дзыккутæ хъæуы ныхсын.
Поллинозæй рынчынтæ се ‘нæниздзинадыл хъуамæ уæлдай тынгдæр тыхсой, сæ цæст фылдæр дарой ОРВИ, грипп æмæ иннæ инфекцион низты профилактикæмæ. Æргом уæлдай тынгдæр здахын хъæуы организм фидардæр кæныны хъуыддагмæ. Физикон æгъдауæй фидар чи уа, уымæн низтæй, уыимæ, аллергентæй дæр тæссаг нæу.
Профилактикон мадзæлттæн сæ ахсджиагдæртæй иу у кæрдæджытæ æмæ зайæгойтæ афоныл ныккæрдын, уæд уæлдæфмæ сæ рыг нæ калдзысты, уый та, кæй зæгъын æй хъæуы, адæмы æнæниздзинадыл хуыздæрæрдæм фæзындзæн.
ЦЕРЕКАТЫ Алан,
Медицинон профилактикæйы
республикон центр
