Ӕмкъласонты ӕхсызгон мысинӕгтӕ

0
266

Куыд тагъд тӕхы рӕстӕг… Раст цыма уый ӕрӕджы уыд, афтӕ кӕсы Хъӕдгӕроны скъолайы 1970-ӕм азы рауагъдонтӕм. 50 азы размӕ кӕд фӕхицӕн сты, уӕддӕр сӕ хӕлардзинад фидарӕй-фидардӕр кодта. Кӕддӕры сӕрӕн лӕппутӕ ӕмӕ аив чызджытӕ, ӕрӕмбырд сты иумӕ. Цинтӕ, хъӕбыстӕ, ӕхсызгон мысинӕгтӕ… Сӕ фылдӕр баст сты скъолайы ахуыры азтимӕ. Ам арвыстой хъӕлдзӕг сабибонтӕ, ам базыдтой, хорз ӕмӕ ӕвзӕр цы у, уый, ардыгӕй амондджын къах авӕрдтой царды уӕрӕх фӕндагмӕ.

— 60-ӕм азты адӕм иууылдӕр рӕстӕмбис цард кодтой, алчидӕр йӕ кӕстӕрты ахуыр ӕмӕ фӕллойы фӕндагыл ӕвӕрдта. Уыцы рӕстӕг дзаума сӕйраг нӕ уыд, скъоламӕ цыдысты зонындзинӕдтӕ райсынмӕ. Ууыл куыстой ӕппӕт ахуыргӕнджытӕ дӕр. Сӕ зӕрдӕйы хъарм, сӕ фӕлтӕрддзинадыл, сӕ рӕстӕгыл нӕ ауӕрстой, афтӕмӕй сӕ аудындзинадӕй бахъомыл сты бирӕ фӕлтӕртӕ, — зӕгъы Уаниты Руслан.

Фыццаджыдӕр, уыцы бон кӕддӕры скъоладзаутӕ бабӕрӕг кодтой сӕ уарзон ахуыргӕнджыты. Сӕ сӕртӕй ныллӕг ӕркуывтой, ӕхсызгон лӕвӕрттӕ скодтой сӕ уарзон зондамонӕг хистӕртӕ Епхиты Мишайӕн, Хуытъинаты Никъалайӕн, Елхъанаты Зирӕ ӕмӕ Узегаты Зарӕйӕн. Уыцы ӕхсызгон фембӕлдӕн ӕз дӕр уыдтӕн ӕвдисӕн. Хъӕлдзӕг дзӕнгӕрӕг ныццагъта ӕмӕ се ‘ппӕты дӕр ахуыдта ивгъуыд рӕстӕгмӕ балцы.

— Хорз хъуыды кӕнын мӕ фыццаг ахуыргӕнӕг Бокоты Надяйы уроктӕ. Йӕхи хъӕбултау нӕ рӕвдыдта. Сырх галстук мыл куыд бабаста Мецъаты Зинӕ, уыцы рӕстӕг уыд скъолайы ногдзауты раздзог, куыд сӕрыстырӕй хастам фӕскомцӕдисы риуылдаргӕ нысан. Нӕхи хъарутӕй-иу бацӕттӕ кодтам хъӕлдзӕг спектаклтӕ, тематикон изӕртӕ, — дзуры Тебиаты Заремӕ. Бирӕ азты кусы базарады, райгонд у йӕ цардӕй, йе ‘мкъласонтӕ сты йе стыр ныфс.

— Ахуыргонд алчи не свӕййы, фӕлӕ ӕгъдау, ӕфсарм, ирондзинад ма рох кӕнут,— ацы ныхӕстӕ арӕх хъуыстам нӕ хистӕртӕй.

— Ахуыргӕнӕг уыд зӕххон зӕды хуызӕн, — зӕгъы Лазарты Хазби.

— Бӕрзонд ӕвӕрд уыд фӕллойадон хъомылад. Куыд ферох кӕнон, быдырон станы куыд хъӕлдзӕг ӕрвыстам рӕстӕг, уый? Хотӕ ӕмӕ ‘фсымӕртӕй баззадыстӕм абоны онг. Цы ма уа уымӕй хуыздӕр?

Хазби йӕ къухты фӕллойӕ лӕггад кӕны адӕмӕн, йе стыр хъӕздыгдзинадыл нымайы йӕ иуӕндӕс хъӕбулы хъӕбулы.

Саби цы уына, цы хъуса, уый цӕрӕнбонтӕм йӕ хъуыдыйы баззайы. Джыккайты Фатимӕйӕн йе стыр бӕллиц сӕххӕст. Йӕ уарзон ахуыргӕнӕг Зыкъуырты Зинӕидӕйы фӕндагыл ацыд, райдайӕн кълӕсты ахуыргӕнӕгӕй 40 азы бӕрц бакуыста Црауы скъолайы, у педагогон фӕллойы ветеран.

— Нӕлгоймаг ахуыргӕнджытӕ нӕм бирӕ уыдис, тынг кадджын, уӕздан хӕстон лӕгтӕ. Уарзгӕ дӕр сӕ кодтам, ӕфсӕрмы дӕр, — зӕгъы Фатимӕ.

— Хорз уаид, абоны кӕстӕртӕ ӕмӕ ахуыргӕнджыты ‘хсӕн дӕр ахӕм хъарм ахастдзинӕдтӕ куы уаид, уӕд, — бафиппайдта Балаты Мӕирбег. — Цы скъолайы схъомыл стӕм, уый никуы уыдзӕн рох. Кӕд нӕ гӕнӕнтӕ абоны сывӕллӕтты хуызӕн парахат нӕ уыдысты, уӕддӕр тырныдтам ахуырмӕ, зивӕг нӕ кодтам. Ерысы-иу бацыдыстӕм, чи фылдӕр ӕрӕмбырд кӕндзӕн ӕфсӕйнаг кӕнӕ гӕххӕтт. Уый фӕстӕ-иу скъолайы линейкӕйы нӕ къласӕй куы раппӕлыдысты, уӕд ма-иу махӕй хъалдӕр чи уыд!

Мӕирбег Ногиры цӕры, фӕлӕ йӕхи кӕмфӕнды дӕр хъӕдгӕройнаг хоны. Уӕлдӕр ахуырад райста, куыста бӕрнон бынӕтты. Уӕрӕсейы Федерацийы хъӕды хӕдзарады сгуыхт кусӕг, 14 азы бакуыста Дзӕуджыхъӕуы хъӕды хӕдзарады директорӕй, РЦИ-Аланийы ӕрдзон ӕвӕрӕнты ӕмӕ экологийы министры хӕдивӕгӕй.

— ӕхсызгон мын у, абон скъолайы кӕрт бирӕ аивдӕр кӕй у, хорз спортивон зал, хӕрӕндон, ног цалцӕггонд тыргътӕ ӕмӕ кълӕстӕ дзы кӕй ис кӕстӕртӕн, уый. Цы фарн, цы хорз ӕгъдӕуттӕ ныууагътой нӕ хистӕртӕ, уыдон абоны педагогон коллектив дарддӕр хӕццӕ кӕны, — зӕгъы Гугкайы-фырт.

Хъазыбег уӕздан адӕймаг у йӕ мыггаджы, хъӕубӕсты ‘хсӕн. Къорд азы кусы Культурӕйы хӕдзары, ис ын рӕсугъд хъӕлӕс, адӕм ын йӕ зарджытӕм хъусын бирӕ уарзынц.

«Сауцъиу», афтӕ уарзонӕй ӕмкъласонтӕ хуыдтой Саутӕты Зарӕйы. — Мӕхи амондджын хонын, бирӕ хорз адӕмтимӕ кӕй ӕмбӕлдтӕн царды, уый тыххӕй. Уӕлдай бузныг дӕн мӕ раздӕры ахуыргӕнӕг Хостыхъоты Елизаветӕйӕ, ирон ӕвзаг ӕмӕ литературӕ нын бауарзын кодта. Ахуыр нӕ кодтой ӕгъдауыл, ӕфсармыл, райгуырӕн бӕстӕ уарзыныл. Абоны фембӕлдӕн ӕмбал нӕй. Мӕ уарзон ӕмкъласонтӕ амондджынӕй, ӕнӕнизӕй бирӕ фӕцӕрӕнт! — зӕгъы Зарӕ. Советон рӕстӕг куыста ӕфснайӕн банчы, хъомыл кодта цыппар кӕстӕры, ныр та цин кӕны уыдоны хъӕбултыл.

Ахӕм ӕхсызгон фембӕлдтытӕ ма сын бирӕ куыд уа, кӕрӕдзимӕ цины хъуыддӕгты куыд цӕуой, уымӕ куывтой дзаджджын фынгты уӕлхъус Бериты Алик, Хуырымты Вовӕ, Гутнаты Солтан ӕмӕ Къациты Алик.

Дзӕуджыхъӕуӕй сӕ уарзон ӕмкъласонты фенынмӕ ӕрцыдысты Беджызты Фатимӕ ӕмӕ Цоколаты Тая, Хӕтӕлдонӕй — Бериты Азӕ, Алагирӕй — Светӕ Прокопенко, ӕрыдонӕй — Хуырымты Зоя. Дагестанӕй Ирыстонмӕ ӕнӕзивӕгӕй ссыдис Фидараты Тая ӕмӕ райста бирӕ ӕхсызгон ӕнкъарӕнтӕ. Хӕрз ӕрыгонӕй Лабӕмӕ смой кодта Зыкъуырты Езӕ, абон дӕр уыцы дзӕбӕх ирон хъӕуы цӕры. Иу уысм ӕдзӕмӕй алӕугӕйӕ ссардтой, се ‘мкъласонтӕй се ‘хсӕн чи нал ис, уыдоны нӕмттӕ.

Номӕй-номмӕ ӕрымысыдысты, царды ӕмӕ сӕ зонындзинӕдты бӕрзӕндтӕм чи хуыдта, уыцы ахуыргӕнджыты — Лазарты Бексолтаны, Хуытъинаты Георгийы, Елхъанаты Саукуыдзы, Дулаты Барисы, Къадзты Зарӕйы, Мецъаты Къолайы, Сӕлбиты Нинӕ ӕмӕ иннӕты.

Уал ӕмӕ уал азы иу бинонтау кӕимӕ цӕрыс, уыдонимӕ фембӕлд амондхӕссӕгау уыд се ‘ппӕтӕн дӕр. Ӕхсызгон мысинӕгты уацары бахаудысты, кӕронбӕттӕны иумӕ акодтой нӕртон симд, стӕй зӕрдыл дарынӕн иумӕ систой сӕ къамтӕ.

Гугкаты Жаннӕ

ОСТАВЬТЕ ОТВЕТ

Please enter your comment!
Please enter your name here