Уæрæсейы Æнæниздзинад хъахъхъæнынады министрад æркаст поликлиникæты дохтыртæ æмæ медицинон хоты куыстмæ æмæ рахаста уынаффæ, цæмæй медицинон хотæ сæрмагонд ахуырты фæстæ исой зæрдæйы, уыргты, эндокринологон, ахсæны æмæ тъæнгты, цæстытæ æмæ хъусты низты дохтырты бæсты рынчынты.
Æнæниздзинад хъахъхъæнынады министрады организаци æмæ информатизацийы Центрон наукон-иртасæн институты хъуыдымæ гæсгæ, уый фадат ратдзæн дохтырты куыст, æмткæй райсгæйæ та, поликлиникæты рынчынтæн фыццаг æххуысы хæрзхъæддзинад фæахадгæдæр кæнынæн. Ногдзинадæй пайда кæнынц Казахстаны, стæй Уæрæсейы иуæй-иу регионты. Казахстаны Æнæниздзинад хъахъхъæнынады министрад ма цæттæ кæны хъуыддагимæ баст уынаффæтæм ивддзинæдтæ. Гæнæн ис, æмæ сæ бахæссой Уæрæсейы дæр. Медицинон хотæ æрвитдзысты динспансеры хыгъды лæууæг рынчынты, уырыссагау «узкий специалист» кæй хонынц, уыдонмæ. Рынчынмæ æркæсыны фæстæ сын бар уыдзæн рецепттæ æмæ анализтæ раттыны фæдыл æрвитæн (направление) фыссын, дохтырмæ та цæудзæн цæттæ анализтимæ. Уымæй уæлдай, дæргъвæтин рæстæг рынчын чи хæссы, уыдонæн медицинон хо нысангонд бон æркæсыны фæстæ диагностикæ скæнынмæ дæтдзæн æрвитæн.
Уæрæсейы закъон йæ тыхы бацыд афæдзы размæ, нæ республикæйы – нæма. Гæххæттыл фыстæй æппæт дæр нывыл рауайы, куыстæн цы ратдзæн хорзæй, уый тыххæй бафарстам Дзæуджыхъæуы егъаудæр медицинон кусæндæттæй иуы – 4-æм поликлиникæйы сæйраг дохтыры хæдивæг
ÆХПОЛÆТТЫ Тамерланы:
– Рæхысы цæджы хуызæн у поликлиникæты
куыст. Рынчынтæ исгæйæ, дохтыры архайд фæрогдæр уыдзæн, йæ хæсты иу хай æххæст кæндзæн, кæимæ кусы, уыцы медицинон хо. Уый хæсты кæцыдæр хай та рахиздзæн санитаркæмæ. Дохтыр – медицинон хо, медицинон хо – санитаркæ – уыцы цæгæй арæзт у проект. Йæ нысан у, рынчыны уавæр лæмбынæгдæр равзарын. Дохтырмæ цы хæстæ хауы, уыдоны иу хай æххæст кæнын у медицинон хойы бон. Зæгъæм, рынчын йæхи ныффыста дохтырмæ. Æрвитæны хатдзæгтимæ йæм хъуамæ фæзына. Ныридæгæн се скæныны хæс æвæрд уыд дохтырыл, ныр æй æххæст кæндзæн, кæимæ кусы, уыцы медицинон хо. Оптимизацийы рæстæг æфснайджытæ нал уыд, бантыст сæ сног кæнын. Санитаркæтæ ацæуынц ахуыртæ, раттынц сын дипломтæ. Медицинон хоты хæсты кæцыдæр хай ныр ратдзысты уыдонмæ. Æппæт уыдæттæ ныры онг дæр уыдысты, уымæн æмæ, рынчынтæ исгæйæ, дохтыр æмæ медицинон хо кæрæдзи хорз фембарынц. Æз, куыд дохтыр, хуыздæр зонын, цы йын ис бабар кæнæн, цы та – нæ фæтчы, нæдæр – юридикон, нæдæр – техникон æгъдауæй. Æрхæсдзынæн ахæм дæнцæг: куысты фæдыл медицинон хойы мæ бæсты хъæуы кæдæмдæр арвитын. Фæлтæрдджын у, мæнæй хуыздæр зоны, кæдæм, стæй кæимæ хъæуы баныхас кæнын. Уый хыгъд мæнæн фылдæр рæстæг ис рынчынмæ ‘ркæсынæн. Комкоммæ мæхимæ чи хауы, уыцы фарста сæххæст кæнын ын нæ бабар кæндзынæн, – бамбарын нын кодта Тамерлан.
Ногдзинад царды рауадзыны размæ лæууы æркæсинаг фарста – поликлиникæты нæ фаг кæны медицинон кусджытæ. Цы бынæттæ дзы ис, уыдон ахст сты. Фæлæ, иу дохтыр мин æмæ авдсæдæ адæймаджы æнæниздзинадмæ хъуамæ кæм дара цæст, уым йæ участочы цæры цыппар мин æртæсæдæйы, дыууæ дохтыры бæрны та ис аст мин авдсæдæ адæймаджы (горæты ног микрорайонты). Кусæн бынæттæм бафтауæн нæй, уыцы уавæрты дохтыртæ куыд архайдзысты, уый та хъуыдыйаг фарста у.
Уæрæсейы регионтæй иуты райдыдтой астæуккаг медицинон кусджыты программæмæ гæсгæ цæттæ кæнын. Цы уавæры ис ацы фарста Цæгат Ирыстоны, уый тыххæй нын Медицинон колледжы директор РЕУАЗТЫ Таймураз радзырдта:
– Мах уыцы ногдзинадæй нæма пайда кæнæм, фæлæ йæм цæттæ стæм. Программæ нæм куы ‘рырвитой, уæд æй бахæсдзыстæм нæ ахуырадмæ. Ис нын фадат, ныридæгæн цы медицинон хотæ цæттæ кæнæм, уыдоны ногдзинадыл сахуыр кæнын. Поликлиникæты чи кусы, уыдоны та цæттæ кæндзыстæм нæ колледжы фæсахуырмæ хайады кардиологи, нефрологи, эндокринологи, гастроэнтерологи, офтальмологи, оториноларингологи æмæ хирургийы къабæзты ахуыртæ сын аразгæйæ. Хорз у ацы ногдзинад, дохтыртæн фадат дæтты рынчыныл фылдæр рæстæг хардз кæнын, рады лæууæг рынчынтæн та – къаддæр рæстæг æнхъæлмæ кæсын, – зæгъы Цæгат Ирыстоны Медицинон колледжы директор Реуазты Таймураз. Бафиппайын хъæуы уый дæр, æмæ ногдзинад сфидар кæныны размæ поликлиникæты медицинон хотæ цы хъуыды кæнынц, уый фиппаинæгтæ хыгъд кæй æрцыдысты.
ХУЫБИАТЫ Ларисæ
