Не ‘ппæт дæр хъуыды кæнæм: ирон бинонтæ-иу чындз курын куы сфæнд кодтой, уæд кæддæриддæр фарстой, чызг хæрзарæхст у, æви нæ. Уымæн æмæ ирон адæммæ рагæй дæр кадджын уыдис ахæм сылгоймаг. Уыцы миниуæгæн абон дæр йæ кад сæфт нæу. Фыдæлтæ стыр аргъ кодтой, хуыйын чи зыдта, уыдонæн. Уыимæ канд сылгоймæгтæ нæ, фæлæ нæлгоймаг хуыйджытæ дæр уыдис.
Мæ ныхас уыдзæн, йæ дыууæ къухæй национ уæлæдарæс хуыйыны стыр æнтыстдзинæдтæ кæмæ ис, ахæм сылгоймаг – Дзагкойты-Зураты Ритæйы дæсныдзинадыл. Йæ хуыд разгæмттæ æмæ цухъхъатæ йын куы федтон, уæд сæ мæ цæст атонын нал куымдта. Сывæллонау сæм бахæлæг кодтон, тæхуды æмæ ма скъоладзау фест, æмæ, абон рæзгæ фæсивæд алыхуызон конкурстæ æмæ аивадон мадзæлттæм ацы национ дарæс куыд заказ кæнынц, ахæм фадат ма дын фæуæд, зæгъгæ.
Дзагкойты Ритæ у фæлмæн æмæ хæларзæрдæ сылгоймаг. Ахæм миниуджытæй æххæст адæймагæн та йæ фæндтæ æмæ хъуыддæгтæ размæ æнтыстджындæрæй цæуынц. Йæхи æмбарынхъом куы фæци, уæдæй фæстæмæ уарзта хуыйын.
– Дзæуджыхъæуы Тамайы-фырты номыл уынджы раздæр уыд хуыйджыты училищæ. Ахуыр дзы кодтой æрмæстдæр пъалтотæ хуыйыныл. Æмæ йæ хорз бæрæггæнæнтимæ каст фæдæн. Мæ хотæн хуыдтон дзаума, уый фæстæ – мæ цотæн. Фæлæ мæ тынг фæндыд национ дарæс хуыйын. Куы-иу сæ федтон, уæд дис кодтон, цы къухджын сты, чи сæ хуыйы, уыдон, зæгъгæ. Æмæ мæ бæллиц мæнæн дæр сæххæст. Фыццаг хатт националон дарæстæ бахуыдтон ансамбль «Нартæ»-йæн сæ дагестайнаг кафтæн. Афтæ мæ зæрдæмæ фæцыд хуыйыны ацы къабаз. Сывæллæтты дарæстæй райдыдтон æмæ сын-иу сæ цæсгæмттыл цин-дзинады цæхæртæ куы федтон, уæд ма мæ хъаруйыл ноджы фылдæр æфтыд. Хуыйын сывæллæтты ансамбльтæ «Аланочка», «Сæрмæт», «Нартæ», «Зæринæ», «Джигит», «Радуга», доулистты ансамбль «Ритмы гор», «Бæркад», «Мелодии гор»-æн. Мæ хуыд дарæстæ сты Мæскуы æмæ Сочийы кафджыты къордты. Стыр Новгороды ансамбльтæ дæр сырх хъæдабæйы хъуымацæй мæ хуыд дарæсты кафынц, æмæ мын тынг æхсызгон вæййы, сценæйы сæ куы фенын, уæд, – загъта Ритæ.
Ритæйы хуыд дарæстæ агурынц фæсарæнты дæр: Барселонæйы, Швейцарийы, Италийы. Йæ куыстæй йын разыйæ баззадысты фæсфурдаг бæстæты ансамбльты разамонджытæ æмæ чысыл артисттæ.
– Националон дарæстæ адæммæ культурæ хæссынц æмæ мæ алы хатт дæр фæфæнды ногдæр хуызмæ сæ раивын, цæст рæвдауой, уой тынг рæсугъд æмæ цымыдисаг. Бирæ заказтæ вæййы, цыбыр рæстæгмæ бахуыйын кæй фæхъæуы. Æмæ мыл уæд адаргъ вæййынц бон æмæ æхсæв хуыйæн машинæйы уæлхъус. Фæлæ нæ тыхсын, æгайтма мæ куыст искæй хъæуы. Ис ахæм заказгæнджытæ дæр, сæ гыццылæй фæстæмæ хуыйын кæмæн райдыдтон, æмæ сыл абон 15-16 азтæ цæуы, уæддæр ма сын хуыйын. Иунæг бæрæгбон дæр мæ нæ рох кæнынц, арфæйы фыстæджытæ мæм æрбарвитынц. Сывæллæттæ национ дарæс сæ уæлæ куы скæнынц, уæд сæ уынд æндæрхуызон фесты. Сæхимæ хъал æркæсынц, сæ алы рацыд дæр сын сценæмæ стыр бæрæгбон свæййы. Уадз æмæ дунейы сабырдзинад тагъддæр æрцæра æмæ дзы алы бон дæр бæрæгбон уа, – дарддæр дзырдта Дзагкойты Ритæ.
Националон дарæс канд ансамбльтæн нæ хуыйы, заказ æм кæнынц хицæн адæймæгтæ дæр. Æппæт хъуымæцтæ æмæ сын хъæугæ æндæхтæ, аивгæнæнтæ Ритæ æлхæны йæхæдæг. Уыдонæн чысыл фæрæзтæ нæ хъæуы, фæлæ, иугæр бæрнондзинад дæхимæ райстай, уæд ын фæразын хъæуы. Ритæ кусы йæхи хæдзары. Æнæхъæнæй дæр
аныгъуылд хуыйыны дæсныйады. Амонын ын ницы хъæуы, кæсы алы адæмты националон дарæсты хуызтæм æмæ афтæмæй йæ куыст æнтыстджынæй цæуы. Йæ хуыд къабаты рæсугъд чызджыты уынд æмæ уæнгты змæлдæй хуыйæджы зæрдæ цинæй вæййы дзаг. Адæмæн хъæугæ куы уай, куы дæ агурой бахъуаджы сахат, уæд уый стыр амонд у.
Дадтеты Тамилæ
