Æнæмæнг пенсион фæдзæхстады системæйы пенситæ аразыны æмæ нымайыны ног уагæвæрд куы æрфидар, уæдæй нырмæ рацыд афæдзæй фылдæр. Фæлæ æппæт ивддзинæдтæн сæ мидис цы у, уый бирæтæ абон дæр бæлвырдæй нæма зонынц.
Зæгъæм, æмбарынад «фæллойадон пенси» закъонæвæрынады ныр нал ис. Йæ бæсты фæзынд æндæр дыууæ дзырды — «фæдзæхстадон пенси». Нымад цæуы ног пенсион формулæмæ гæсгæ. Уымæ гæсгæ, инвалиды тыххæй фæллойадон пенси дæр ныр хонын райдыдтой «инвалиды тыххæй фæдзæхстадон пенси». Закъонмæ гæсгæ, инвалидыл нымад чи ‘рцыд, уыцы адæймагæн æмбæлы дæлдæр ранымад пенситæй сæ иу хуыз: — инвалид кæй у, уый тыххæй фæдзæхстадон пенси; лæвæрд цæуы, фæдзæхстадон куысты стаж кæмæ ис, 1-æм, 2-æм æмæ 3-æм къордмæ хауæг уыцы инвалидтæн, уыимæ, уæлдай нæу, йæ куысты стаж цас у, уый, иунæг бон кæд никуы куыста, уæддæр; — инвалид кæй у, уый тыххæй паддзахадон пенсион æфсисадмæ гæсгæ пенси; лæвæрд цæуы æфсæддонтæн, салдаты, матросы, сержант кæнæ старшинайы цины службæ кæнгæйæ æфсæддон цæф чи райста, кæнæ службæйы рæстæг низ чи ссардта æмæ уый аххосæй инвалид чи ссис, уыдонæн; Фыдыбæстæйы Стыр хæсты ветерантæн; «Жителю блокадного Ленинграда», зæгъгæ, риуылдаргæ ахæм нысанæй хорзæхджынгонд æрцыд, уыдонæн; Чернобылы атомон станцæйы кæнæ æндæр радиацион æмæ техногенон бæллæхы хъыгдард чи баййæфта æмæ афтæмæй инвалид чи ссис, уыдонæн; космонавт-иртасæг кæнæ космосимæ баст æндæр специалисттæн, космосмæ атахт цæттæ кæнгæйæ, кæнæ атæхыны рæстæг цæф кæнæ æнæниздзинадæн зианхæссæг, æндæр æфхæрд чи баййæфта, уыдонæн; — инвалид кæй у, уый тыххæй социалон пенси; лæвæрд цæуы, куысты стаж æппындæр кæмæ нæй, ахæм инвалидтæн дæр, цæмæй йæ иса, уый тыххæй адæймаг хъуамæ иудадзыгдæр цæра Уæрæсейы. Инвалидыл адæймаджы банымайы медицинон-социалон экспертизæ æмæ йын снысан кæнынц инвалиды æртæ къордæй иу. 18 азæй къаддæр кæуыл цæуы, ахæм уæззау рынчын сывæллæтты та банымайынц «инвалид-сывæллоныл». Инвалидты хицæн къордтæн ис бар, дыууæ пенсийы уыцы-иу рæстæг исынæн кæнæ та пенситæ æмæ пособиты бæрцмæ гæсгæ æрвылмæйон æхцайы фиддон. Уымæй уæлдай, инвалидæн æмбæлы социалон бафыстытæ исын дæр. Сæ иу хай сын фиды Уæрæсейы Пенсион фонд, иннæ хай та — адæймаг кæм цæра, уыцы субъекты хицаудзинад æххæстгæнæг бынæттон органтæ. Ацы социалон лæггад арæзт у æртæ хайæ: лæвар хостæн — 716 сомы æмæ 40 капеччы, санатори кæнæ курортмæ лæвар балцæгæн — 110 сомы æмæ 83 капеччы, уырдæм æмæ фæстæмæ лæвар фæндаггагæн — 102 сомы æмæ 89 капеччы, æдæппæт лæггæдты аргъ у 930 сомы æмæ 12 капеччы. Ацы социалон лæггадæй пайдагæнæг инвалидæн йæ бон у, æмæ йæ бæсты иса уыцы æхца (930 сомы æмæ 12 капеччы). Инвалидмæ чи зилы, уыцы адæймаг æндæр куы никуы куса, уæд ын паддзахад фиды æхца, куыстхъом чи нæу, ахæм адæймагмæ кæй кæсы, уый фæдыл бафыст. Уыцы бафыстæн йæ хуыз æмæ йæ бæрц аразгæ сты, цавæр къордмæ хауæг инвалидмæ зилы, уымæй.
Дедегкаты Зæлинæ
