Ахуырады рӕзты проекттӕ

0
322

Нӕ республикӕйы Сӕргълӕууӕг Битарты Вячеслав 2019 азы РЦИ-Аланийы Ахуырад ӕмӕ наукӕйы министрады раз йӕ Ныстуаны сӕвӕрдта ахуырады системӕйы кадрты цӕттӕдзинад рацаразыны тыххӕй хӕстӕ. Уыцы фарст министрадӕн канд йӕ сӕххӕст кӕнынӕн разӕнгарды мадзал нӕ фӕцис, фӕлӕ ма цалдӕр ног проекты саразынӕн дӕр. Ахуырады рӕзты ивгъуыд аз ӕнтыстдзинӕдтӕ бирӕ уыдис. Министр Людмилӕ Башарина журналисттӕн бӕлвырд радзырдта, афӕдзы дӕргъы цы фарстытыл куыстой, уый тыххӕй.

— Фыццаг къахдзӕфтӕ нын ӕнтыстджын рауадысты. Арӕзт ӕрцыд педагогон кълӕстӕ, скъолаты рӕзы кълӕсты раздзӕуджыты куыст. Ацы дӕсныйады фӕлтӕрддзинад ӕмӕ сусӕгдзинӕдтӕ амынд цӕуынц проект «Наставничество»-йы бындурыл. Ныртӕккӕ архайӕм, стажировкӕ кӕм цӕудзӕн, ахӕм фӕзтӕ саразыныл. Раздзӕуӕджы миниуджытӕ стыр ахъаз сты рӕзгӕ фӕлтӕры уарзондзинадӕн канд ахуырмӕ нӕ, фӕлӕ ма организаторы дӕсныйады рӕзтӕн дӕр. Уымӕй уӕлдай ма рӕзты бӕрзонд ӕмвӕзадыл абон сты математикон ӕмӕ химион-биологон ахуырад дӕр. Ис нӕм бирӕ курдиатджын сывӕллӕттӕ. Республикӕйы физикон-математикон лицей-интернаты кусынц сӕрмагондӕй дыууӕ къласы, ӕмӕ дзы ахуыр кӕнынц курдиатджын сывӕллӕттӕ Ирыстоны алы районтӕй. Арфдӕр ӕмӕ сын биноныгдӕр амынд цӕуынц: математикӕ, физикӕ, информатикӕ ӕмӕ хими, — загъта министр.

Министр бӕлвырддӕр радзырдта математикон ахуырады тыххӕй. Ацы проект ӕххӕстгонд цӕуы 2018 азӕй фӕстӕмӕ. Йӕ нысантӕ сты, математикӕмӕ рӕвдз чи у, уыцы ахуырдзаутӕн ӕппӕт фадӕттӕ дӕр саразын, цӕмӕй олимпиадӕтӕ ӕмӕ конкурсты уой раззагдӕртӕ.

— Кусынц ма республикӕйы математикӕйы 33 къорды. Алы къорды дӕр архайы 15-20 адӕймаджы. Цӕгат Ирыстоны скъоладзауты ‘хсӕн абон математикон ӕмӕ техникон ахуырдзинад хъӕугӕ у. Уымӕ гӕсгӕ арӕзт ӕрцыд сывӕллӕтты технопарк «Кванториум» дӕр. Ахӕм парк рӕхджы арӕзт ӕрцӕудзӕн Мӕздӕджы дӕр. Ацы хъуыддаг хорз ахъаз у, бӕлвырд наукӕтӕ сӕхимӕ кӕй ӕлвасынц, уыцы сывӕллӕттӕн. Хицӕнӕй зӕгъыны аккаг у «Химион-биологон ахуырады рӕзт»-ы проект дӕр. Бындурон ахуырадон центрӕн ын ӕвзӕрст ӕрцыд Дзӕуджыхъӕуы 27-ӕм астӕуккаг скъола. Ам фӕзынд ӕвӕджиауы медицинон кълас. Ахуырады арӕзтадон куыст канд скъолайы агъоммӕйы къабазы нӕ райдыдта, фӕлӕ ма арӕзт цӕуынц ног скъолатӕ дӕр. Фарон байгом ног скъола 500 бынатӕн. Уырдӕм раивтой гимназ «Интеллект»-ы ахуырдзауты дӕр. Дзӕуджыхъӕуы 19 микрорайоны та паддзахадон программӕ «Ахуырады рӕзт»-ы бындурыл арӕзт ӕрцыд нӕ республикӕйы ӕппӕты стырдӕр скъола — 1100 бынатӕн. 2020 азӕн пълангонд ӕрцыд ноджыдӕр ма дыууӕ скъолайы 550 бынатӕн байгом кӕнын 31 ӕмӕ 32 микрорайонты. Мӕздӕджы ацы аз кӕронмӕ арӕзт фӕуыдзӕн ног скъола — 500 бынатӕн, Цӕлыччы хъӕуы та — 200 бынатӕн. Черменыхъӕуы ӕмӕ Хъызлары — 360 ӕмӕ 500 бынатӕн, — дзырдта дарддӕр министр.

Ахуырады рӕзтӕй уӕлдай ма нӕ республикӕйы Сӕргълӕууӕг йӕ Ныстуаны фӕнысан кодта лыггӕнинаг хъуыддӕгтӕм бӕлвырд цӕстдарды фарстытӕ дӕр. Афтӕмӕй, фӕстаг ӕртӕ азы рӕвдауӕндӕттӕм рады лӕууӕг сывӕллӕтты нымӕц бирӕ фӕкъаддӕр. Уый тыххӕй 2019 аз банымайӕн ис ӕппӕты ӕнтыстджындӕрыл. Арӕзт ӕрцыд рӕвдауӕндӕттӕ Дачнӕйы, Мӕздӕджы, Мичурины ӕмӕ хъӕу «Ир»-ы. Ӕртӕ азӕй кӕстӕр сывӕллӕттӕн та рӕвдауӕндӕтты арӕзт ӕрцыд уӕлӕмхасӕн бӕстыхӕйттӕ.

— Уыцы уӕлӕмхасӕн арӕзтӕдты фӕрцы рӕвдауӕндӕттӕм ныр рады ничиуал лӕууы, — загъта Людмилӕ Башарина. — Нӕ республикӕйы районты ахуырад канд ног объектты руаджы нӕ рӕзы, фӕлӕ хъӕууон скъолатӕ здӕхт цӕуынц иумӕйаг-республикон проекттӕм дӕр. 2019 азы Цӕгат Ирыстоны хъӕууон ӕвддӕс скъолайы арӕзт ӕрцыд гуманитарон профилты нымӕцон ахуырады центртӕ. Ацы аз ахӕм центртӕ уыдзӕн 42, 2021 аз та — 72. Хъӕууон районты физкультурӕ ӕмӕ спорты архайынӕн иумӕйагахуырадон организациты арӕзт цӕуы хорз уавӕртӕ. 2019 азы бындуронӕй сцалцӕг кодтой Суадаг, Брут, Лескен ӕмӕ Кӕрдзыны скъолаты спортивон залтӕ. Ацы аз дӕр уыцы куыст дарддӕр цӕудзӕн. Елхот, Нартыхъӕу, Камбилеевкӕ, ӕрхонкӕ, Рӕмоны-фырты поселочы цалцӕггонд ӕрцӕудзысты спортивон залтӕ, ифтонггонд уыдзысты спортивон дзаумӕттӕй. Ахуырады ӕмӕ кадрты цӕттӕдзинады рӕзты ахъаззаджы бӕрӕггӕнӕнтӕй пайдагонд цӕуы национ проект «Ахуырад»-ы гӕнӕнтӕй. Уыдон сты материалон-техникон бындур аивынӕн ӕмӕ уӕлӕфтуан ахуырады уӕрӕхдӕр мадзӕлттӕ саразынӕн.

Министры ныхасмӕ гӕсгӕ, федералон бюджетӕй ацы нысантӕн дихгонд ӕрцыд 160 милуан сомы. Афтӕмӕй, нӕ республикӕйы 168 ахуырадон организацийӕ фылдӕры фӕзындис 25795 ног бынаты. Фӕзындысты робототехникӕйы къордтӕ — 42, мультимедион къордтӕ — 11. Ивгъуыд азы куысты бӕрӕггӕнӕнтӕ хынцгӕйӕ, ӕнӕзӕгъгӕ нӕй, программӕ «Доступная среда»-йы тыххӕй дӕр. 2019 азы Цӕгат Ирыстоны авд ахуырадон организацийы сахъат сывӕллӕттӕн Дзӕуджыхъӕуы, ӕрыдоны ӕмӕ Дигорайы рӕвдауӕндӕтты сӕвӕрдтой сӕрмагонд техникӕ ӕмӕ ифтонггӕрзтӕ. Уыцы хъуыддагӕн дихгонд ӕрцыд 8,8 милуан сомы. Федералон бюджетӕй та 4,6 милуан сомы.

2020 азы ацы программӕты архайдзысты нӕ республикӕйӕ ноджыдӕр ма 7 ахуырадон организацийы.

 Ныхас ныффыста Саутӕты Тамилӕ

ОСТАВЬТЕ ОТВЕТ

Please enter your comment!
Please enter your name here