Хуымæтæг уырыссаг лæппу Василий Грабин райгуырд æмæ схъомыл Хъубаны станицæтæй иуы зæхкусæг бинонты хæдзары. Йæ фыд Гаврил куыста дымгæйæ зилгæ куыройы цалцæггæнæгæй æмæ-иу лæппуйы дæр арæх акодта æххуысæн йемæ.
Фæстæдæр, Василий куы байрæзт, уæд æй йæ фыд ахуыдта горæт Екатеринодармæ (абон Краснодар), уым æй йæ зонгæ лæджы фæрцы бакодта, æрхуы дынджыр æгтæ кæм арæзтой, уыцы æрмадзмæ ахуыргæнинагæй. Уыцы цалдæр азы дæргъы, згъæртимæ архайгæйæ, йæ куысты сусæгдзинæдтимæ йын базонгæ уæвгæйæ, базыдта – уыцы дæсныйадимæ йæ цард чи сбæтты, уыдоны кæй хонынц инженертæ. Æмæ дзы уыцы фæнд нал цух кодта, бафæндыди уый дæр инженер суæвын.
Уæдмæ Уæрæсейы фæуæлахиз сты большевиктæ. Василимæ фæдзырдтой Сырх Æфсадмæ, уый гъе уæд райдыдта йæ къæхтыл лæууын, рæзын æмæ фидар кæнын. Сæрмагонд къамисы раз куы ’рлæууыд Василий Грабин, уæд æй бафарстой, цавæр æфсæддон хаймæ йæ фæнды, зæгъгæ. «Артиллеримæ», – уайтагъд дæр радта дзуапп Василий.
1920 азы ссис артиллеристты курсыты ахуыргæнинаг. Уæд райдыдта йæ фæндаг фидæны техникон æфсæдты инженер, инæлар-булкъон, æнæхъæн дунейыл дæр сармадзанты зындгонд конструктор, Социалистон Фæллойы Хъæбатыр Василий Грабинæн намысы æрттиваг бæрзæндтæм. Уыцы адæймаджы бафарста Фыдыбæстæйы Стыр хæсты хæд фæстæ Иосиф Сталин: «Дæ сармадзантæ фервæзын кодтой бæстæ æмæ дын уыцы сгуыхтдзинадæн цæмæй аргъ скæнæм – Паддзахадон премийæ æви Социалистон Фæллойы Хъæбатыры номæй?» Василий Грабин иуцасдæр ницы сдзырдта, стæй æфсæрмхуызæй афтæ бакодта: «Ды куыд зæгъай, афтæ, æмбал Сталин». Æмæ йын Фæтæг уæд саккаг кодта уыцы дыууæ бæрзонд хорзæхы дæр.
Грабины конструкторты бюройы разамындæй не ‘фсæддон заводтæ фронтмæ æрвыстой мингай нырыккон, тыхджын æмæ рæстдзæвин сармадзантæ, уыдонæй ифтонг уыдысты советон хуыздæр танктæ, уыдонимæ зындгонд «Т-34», «КВ» æмæ иннæтæ дæр. Сæ иуæй-иуты нæмгуытæ немыцаг танкты иннæрдæм-иу ахызтысты.
Иу быцæуы рæстæг, 1942 азы, горæт Шауляйы бынмæ тохы Грабины сармадзантæ ЗИС-3-йы батарейтæй æртæ ныппырх кодтой знæгтæ, цыппæрæм та кæмдæр къудзиты аууон бамбæхст. Немыц æй не ’рхъуыды кодтой æмæ ныфсджынæй уыцырдæм сæ танктæ иу дæсæй атындзыдтой. Нæ сармадзан иу иннæйы фæдыл танкты рæнхъы раззаг æмæ фæстаджы ссыгъта, се ’мбæлттæ та къуырцдзæвæны бахаудтой æмæ ма дзы уæд ноджы æхсæз ныппырх кодтой советон æфсæддонтæ. Разамынд сын лæвæрдта хистæр сержант, фæстæдæр та Советон Цæдисы Хъæбатыр Николай Сазонов.
Сармадзан уый фæстæ сæвæрдтой Ленинграды хæстон музейы, йæ заводæй рацæугæ номыримæ – 11512 (ЗИС-3)
ХÆМЫЦАТЫ Морис
