Адæмы царды уавæртæ фæхуыздæр кæныныл, суанг ма сæ цард æмæ се ’нæниздзинад бахъахъхъæныныл ныхас куы цæуа, уæд стыр ахадындзинад ис, нæ республикæйы æмæ горæты фæндæгтæ цы уавæры сты, цавæр транспорт сыл цæуы æмæ, фæндæгтыл цæуыны фæткмæ цы цæстæй каст цæуы, æппæт уыцы хъуыддæгтæн.
Уыцы нысанимæ Цæгат Ирыстоны цы проекттæ æххæстгонд цæуынц, уыдонæй иу у «Æдас æмæ хæрзхъæд фæндæгтæ», зæгъгæ, ацы национ проект. Йæ фæлгæты фæстаг рæстæг нæ республикæйы рацарæзтой бирæ фæндæгтæ æмæ фæндæгты хæйттæ. Зæгъæм, 2022 азы нæм цалцæггонд æрцыд фæндæгты 22 хайы (куыстыты аргъ уыд 1,2 миллиард сомæй фылдæр), 2023 азы та – фæндæгты 25 хайы (куыс-
тыты аргъ – 576,6 милуан сомы бæрц). Раст зæгъын хъæуы, арæзт бирæ цæуы, фæлæ уæддæр уый фаг нæу, уымæн æмæ, ГОСТ æмæ æдасдзинады домæнтæн дзуапп чи дæтты, ахæм фæндæгты процент нæм 2023 азы кæронмæ уыд 74, уæлдæр амынд национ проектмæ гæсгæ та хъуамæ уыдаид 81. Уæдæ ацы азы кæронмæ уыцы процент хъуамæ уа 85. Уыдон сты официалон бæрæггæнæнтæ. Нырыккон аив æмæ æдас фæндæгтæ нæм цæмæй фылдæр уа æмæ амынд процент (85) къухы бафта, уый тыххæй, цалцæггæнæн куыстытæ æххæстгæнæг организацитимæ фыст цы бадзырд æрцæуы, уым комкоммæ æмæ ноджы бæлвырддæр бацамонинаг сты куыстыты æмгъуыд, сæ хæрзхъæддзинады домæнтæ æмæ бадзырдты уагæвæрдтæ фæхалыны тыххæй ивартæ. Цæвиттонæн æрхæссæн ис Мæскуыйаг уынджы хай – Цоколайы-фырты уынгæй Æрхонкæйы зиллаччы онг цалцæггæнæн куыстытæ саразыны фæдыл контракт – ацы ран зæрдæдаргæ куыстытæ сæххæст кæныныл подрядчик не сразы. Хъæбатырты фæзы та цы цалцæггæнæн куыстытæ цыд, уым хæлд æрцыдысты, контракты амынд чи уыд, куыстыты уыцы æмгъуыдтæ.
Æргом аздахын хъæуы, цавæр арæзтадон æрмæгæй æрцæуынц æмбæрзт фæндæгтæ, уыцы фарстамæ дæр. Зæгъæм, фæндаг Æрыдон-Дигора æмæ Дзæуджыхъæуы К.Марксы уынджы хай цалцæггонд æрцыдысты дæс азы размæ, æмæ абон дæр сæ уавæрмæ зæрдæ не ‘хсайы, уымæн æмæ сыл цъар æвæргæйæ пайдагонд цыд минералон æфтауæнтæй. Уыцы æфтауæнтæ Цæгат Ирыстон уадзы йæхæдæг, фæлæ дзы цæмæдæр гæсгæ пайдагонд уыйбæрц нæ цæуы. Уый хыгъд дзы хорз пайда кæны сыхаг республикæ – Кæсæг-Балхъармæ дзы ласынц дзæвгар бæрцытæй.
Уымæй уæлдай, ногарæзт фæндæгты фæрцы нæм
хъуамæ зынгæ фæкъаддæр уыдаид фæндагон-транспортон бæллæхты нымæц. Уый уыд национ проект «Æдас æмæ хæрзхъæд фæндæгты» нысантæй иу. Фæлæ, хъыгагæн, уыцы хъуыддаг къухы нæма бафтыд. Фæндагон бæллæхты чи фæмард, уыцы нымæц ивгъуыд азы фараст мæймæ сырæзыд 57 проценты, чи дзы фæцæф, уыдоны нымæц та сырæзыд 62,4 проценты, уымæй размæйы азимæ абаргæйæ. Адон сты Фæндæгтыл æдасæй цæуыны паддзахадон инспекцийы бæрæггæнæнтæ. Æнæниздзинад хъахъхъæнынады министрады бæрæггæнæнтæм гæсгæ та, чи фæмард, уыдон сты дыууæ хатты фылдæр.
Иу дзырдæй, афтæ: фæндæгтæ ног кæнынц æмæ сæ хуыз ивынц, машинæтæн æрлæууæн бынæттæ аразынц, бæлццæттæ ласыны транспорт ногтæй ивд цæуы. Фæлæ уæддæр хъуыддаг нывыл нæма у, домы фылдæр архайд. Иумæйаг æмæ ноджы фылдæр мадзæлттæ арæзт куы нæ æрцæуа, уæд уавæр фæндæгтыл нæ фæхуыздæр уыдзæн. Уымæн ис бирæ аххосæгтæ. Сæ сæйраг аххосаг – машинæты нымæц иудадзыгдæр фылдæр кæй кæны, уый.
Иннæ сагъæссаг хъуыддаг – ныгуылæйнаг бæстæты сæрзилæджджын политикæйы аххосæй нæ паддзахад гæрæнты бын фæци, æмæ нæм фæсарæйнаг машинæтæ цы компанитæ æмбырд кодтой, уыдон Уæрæсейæ ацыдысты. Транспорты нымæц бонæй-бонмæ фылдæр кæны, æдасдзинады нырыккондæр системæтæ кæм нæй, ахæм машинæты фæрцы. Уый аххосæй, фæндагон фыдбылызы бахаугæйæ, чи фæмард кæнæ чи фæцæф, уыдоны нымæц дæр кæны фылдæр.
Дарддæр: машинæтæ сбирæ сты, фæлæ уынгтæ, фæндæгтæ, уæлдайдæр, зæронд горæт кæй хонæм, уыдон баззадысты, дæсгай азты размæ куыд уыдысты, афтæ, æмæ сыл машинæтæй ацæуæн нал ис. Уыдон фаг нæ уыдысты, æмæ, æппынфæстаг, нæ горæты уынгты сбирæ сты электросамокаттæ æмæ æндæр ахæм нырыккон электрон хæдтулгæтæ.
Æппæт уыдæттæ дзурæг сты, фæндæгтыл цæуыны уавæр, стæй æхсæнадон транспорты куыст банывыл кæнынæн ахъазгæнæг бæлвырд æмæ иумæйаг мадзæлттæ кæй домынц, ууыл. Уыцы хъуыдда-
джы хорз уаид иннæ регионты фæлтæрддзинадмæ æркæсын, сфидар кæнын – фæндæгтыл цæуынæн уагдæттæг автоматизацигонд системæ. Æппынфæстаг, архайын хъæуы, фистæгæй чи цæуы, машинæ чи скъæры, фæндæгтыл цæуыны æппæт уыцы архайджыты культурæ бæрзонд кæныныл.
Дедегкаты Зæлинæ
